U Crnoj Gori, maloj zemlji gdje se uvijek njegovao poseban odnos prema Rusiji, donesen je Zakon saglasno kome će sva crkvena nepokretnost preć́i od kanonske crnogorske eparhije Srpske pravoslavne crkve, u ruke raskolnika. Eparhijski arhijerej, vladika Amfilohije, bori se za pravoslavlje, poručio je patrijarh Kiril.
Na bratskoj trpezi po završetku Liturgije u Sretenjskom stavropigijalnom manastiru najsvetiji patrijarh moskovski i sve Rusije Kiril prokomentarisao je situaciju koja je zadesila Crnu Goru poslije usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti i uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica, koji uskraćuje prava Srpskoj pravoslavnoj crkvi.
Kako se navodi na sajtu pravoslavne Mitropolije crnogorsko-primorske, patrijarh Kiril je rekao da se danas vaseljenska Crkva nalazi u izuzetno specifičnom položaju.
Ništa slično u istoriji pravoslavlja, u posljednjih nekoliko vijekova, nije bilo. Čak ni onda kada se pravoslavni Istok nalazio pod vlašću otomanske Turske, njen uticaj na ukupno pravoslavlje je balansirala snaga Ruske imperije i naša braća su znala da postoji pokrovitelj i zaštitnik pravoslavlja – to je sveta Rusija.
Promijenio se istorijski kontekst i Rusija kao svetovna država sada ne može da ima tu istu ulogu. Pri najboljem odnosu prema djelatnosti Ruske pravoslavne crkve država se ne miješa ni u naše unutrašnje poslove, niti u našu spoljašnju djelatnost, koju mi vršimo isključivo u skladu sa kanonskim pravilima. Ali, u isto vrijeme, kada je Ruska crkva dobila potpunu slobodu, mi smo sa žaljenjem prinuđeni da konstatujemo da se poglavari nekih pomjesnih pravoslavnih crkava nalaze ne samo pod uticajem, već skoro i pod vlašću određenih svetovnih snaga.
Na nas su desetinama godina vršili pritisak. Pritiskala nas je sva moć ateističke države, sva politička snaga, vlast, specijalne službe. Ali, mi smo izdržali taj pritisak! Međutim, današnja kriza u pravoslavlju je projavila nesumnjivu slabost nekih pomćesnih crkava. Po milosti Božijoj, nisu svi arhijereji u tim Crkvama pogazili kanone. Mi znamo da se veliki broj drugih pomjesnih crkava čvrsto drži kanonskog poretka, posebno priznanje zaslužuje pozicija Jerusalimskog Patrijarha koji ne dopušta raskolnicima da služe kod Groba Gospodnjeg, što bi bila katastrofa za Vaseljensko pravoslavlje.
Velika iskušenja su zadesila danas Srpsku Crkvu. U Crnoj Gori, maloj zemlji gdje se uvijek njegovao poseban odnos prema Rusiji, donešen je zakon saglasno kom će sva crkvena nepokretnost preći od kanonske crnogorske eparhije, Srpske pravoslavne crkve, u ruke raskolnika. Eparhijski arhijerej, vladika Amfilohije bori se za pravoslavlje, on nije priklonio glavu pred raskolnicima, ali ni mi ne treba da ćutimo, pri tom ne samo sa nivoa Moskovskog patrijarhata ili Odjela spoljnih crkvenih veza. Mi moramo biti solidarni sa vladikom Amfilohijem.
Mi treba da osudimo oduzimanje hramova i svaki pokušaj državnih vlasti Crne Gore da oduzimaju imovinu od kanonske Crkve. I eto, to se dešava u srcu Evrope, one iste Evrope, koja je deklarisala, kao i Sjedinjene Države, princip odvojenosti crkve od države! Dešava se, princip svetovne države se lako ruši radi određenih političkih ciljeva, između ostalog, nesumnjivo, borba sa Rusijom.
Danas niko ne smije da ostaje po strani u odnosu na sve što se dešava u pravoslavnom svijetu. Treba slati pisma podrške vladici Amfilohiju, izražavati mu našu ljubav, govoriti o tome, da Ruska pravoslavna crkva ostaje zajedno sa pravoslavnima u Crnoj Gori. Veoma je važno da oni koji stradaju danas u Crnoj Gori osjećaju podršku naše Crkve. I isto kao što mi možemo i treba da pišemo pisma kritike u Konstantinopolj, da upozoravamo Grčku jerarhiju o nedopustivosti narušavanja jedinstva pravoslavlja.
Zašto smo mi tako ubjeđeni da je na našoj strani istina? Zbog toga što se mi ne uklapamo ni u kakve političke ciljeve i ne osjećamo nikakav politički pritisak. Mi polazimo isključivo iz principa kanonskog prava. A kakva može biti istina u Konstantinopolju, koji se grubo miješa u jurisdikciju druge pomjesne Crkve, koji samovoljno skida anatemu sa onoga koji sa Konstantinopoljem nema nikakvu vezu, i dariva „autokefaliju“ raskolnicima, koji nemaju jerarhijskog prejemstva?
Rusija danas vodi nezavisnu politiku, i u Ruskoj crkvi kao što sam već pomenuo je potpuno nezavisan pogled i na unutrašnje i na spoljne poslove. Naravno, u tom smislu se mi veoma razlikujemo od onih pomjesnih Crkava koje se nalaze u zavisnosti od snaga, ne prosto necrkvenih, već, ja bih rekao, antihrišćanskih. Zato danas kao nikada mi treba da budemo solidarni. Mi treba da razumijemo gdje je istina, a gdje je laž i da se molimo za našu braću i sestre, koji pate od grubog mješanja svetovnih vlasti. Mi moramo biti sa onima čije se crkve zatvaraju ili se predaju raskolnicima, sa onima, koji stradaju za pravdu Božiju.
Vjerujemo, Gospod neće ostaviti nas, ni Rusku crkvu, kao ni druge pravoslavne crkve, ukoliko ostanemo nepokolebivo vjerni svetom pravoslavlju. Na nama kao najvećoj pomjesnoj Crkvi svijeta počiva posebna odgovornost za jedinstvo pravoslavlja, ja bih htio, da tu odgovornost osjeća i episkopat i sveštenstvo, i monaštvo, i cijeli naš vjerni narod – zaključio je patrijarh Kiril.
