Pukovnik Andrej Demurenko, načelnik štaba jednog sektora mirovne misije UN u Sarajevu, utvrdio je da, zbog visine zgrada koje okružuju sarajevsku pijacu „Markale“ mina sa položaja VRS ni slučajno nije mogla doletjeti na tu lokaciju.
Priredio: Ognjen Begović
Loša vojna pozicija takozvane Armije BiH sredinom 1995. godine razlog je zašto su muslimanske vlasti, pod vođstvom lidera SDA Alije Izetbegovića, pribjegle insceniranju zločina na sarajevskim Markalama, za koji su optužile Vojsku Republike Srpske (VRS), s ciljem izazivanja osude svjetske javnosti i stvaranjem osnove za stravičnu intervenciju NATO-a i bombardovanja teritorije Republike Srpske osiromašenim uranijumom.
– Drugi incident na zelenoj pijaci „Markale“, kao ni neke druge napadne operacije takozvane Armije BiH u dotadašnjem toku rata za muslimansku stranu nisu dale očekivani rezultat. Vrijeme je prolazilo, a VRS je još suvereno vladala na više od 60 odsto ukupne teritorije BiH – izjavio je Srni počasni general VRS Blagoje Kovačević, povodom 30 godina od slučaja „Markale dva“.
On podsjeća da je, prema vlastitom priznanju, lokalni lider Hakija Mehonjić, u to vrijeme bio pozvan iz Srebrenice da dođe u Sarajevo na konsultacije o pripremi scenarija za jedan takav događaj.
Mehonjić odbio i osudio zle namjere Izetbegovića
Sam Mehonjić je svjedočio da je tada odbio da se u Srebrenici namjerno izazove incident u kojem bi poginuo veći broj civila i da je potom i osudio prijedlog Alije Izetbegovića.
– Događaji koji su se odvijali u Srebrenici i okolini polovinom jula mjeseca 1995. godine nisu bili dovoljan razlog da NATO otpočne sa vazdušnim udarima po jedinicama VRS. Trebalo je pronaći takav događaj koji će biti neposredno snimljen i odmah upućen u eter sa namjerom da izazove zgražavanje i najoštriju osudu svjetske javnosti – podsjeća Kovačević, koji je i predsjednik Skupštine Organizacije vojnih starješina Republike Srpske.
Tako će NATO, ističe on, tobože pod pritiskom javnog mnjenja, stupiti u dejstvo protiv VRS.
– Da li namjerno ili nenamjerno, organizovano ili neorganizovano, tek 28. avgusta 1995. godine, na zelenoj pijaci „Markale“ u Sarajevu ponovo se dogodila eksplozija minobacačke mine 120 milimetara i ovoga puta usmrtila najmanje 37 civila. Navodno, ispaljeno je pet minobacačkih mina kalibra 120 milimetara, od kojih je jedna pogodila u pijacu, gdje se u to vrijeme nalazio veliki broj ljudi – navodi Kovačević.
On ukazuje da je interesantno da su i ove četiri mine pale su neposredno u blizini pijace, ali od njih niko nije ni ranjen niti poginuo.
UNPROFOR lažno i licemjerno optužio Srbe za Markale
Prema njegovim riječima, nije trebalo puno čekati da zvaničnici UNPROFOR-a izdaju saopštenje da je mina doletjela sa položaja VRS, iako nikada nije dokazano da je VRS odgovorna ni za ranije incidente – eksplozija pred pekarom u Ulici Vase Miskina, eksplozija minobacačke mine na Dobrinji i ponovo navodna eksplozija minobacačke mine na pijaci „Markale“, godinu dana ranije.
– Očigledno je bilo da je Srbima tendenciozno okačeno zvono zločinaca i oni su redovno bili okrivljivani za sve zločine koji su se događali na BiH ratištu. Zaključak zvaničnika UNPROFOR-a, da je minobacačka mina doletjela sa položaja VRS prvi je korigovao general Majkl Rouz, doslovce rekavši da se ne može utvrditi odakle je minobacačka mina doletjela. Isti zaključak naveden je u kasnijem izvještaju komisije UNPROFOR-a. Isto tako, prva nezavisna komisija iz 1995. godine utvrdila je da ne postoje jasni dokazi da je mina ispaljena sa položaja VRS – kategoričan je Kovačević.
Demurenko demantovao lažne eksperte o Markalama
On mnogo detaljnije o ovom incidentu piše u Monografiji Sarajevsko-romanijskog korpusa (SRK) VRS, gdje ukazuje da je, osim ovih izvještaja, pukovnik Andrej Demurenko, načelnik štaba jednog sektora mirovne misije UN u Sarajevu i komandant ruskog bataljona u mirovnim snagama, predstavio dva izvještaja.
Prvi, koji je izradio oficir iz francuskog kontigenta mirovnih snaga i drugi čiji je autor oficir iz takozvane Armije BiH. U tim izvještajima su bili precizno izračunati i navedeni uglovi pod kojima je doletjela navodna mina i ugao pod kojim je pala.
Da bi provjerio navode ovih oficira, Demurenko se uputio da provjeri navodno mjesto položaja minobacača, odakle je mina ispaljena. Na mjestu gdje je trebalo da se nalazi taj navodni minobacač koji je ispalio minu u krugu od 100 metara nije bilo nikakvih tragova da su tu bili položaji minobacačke jedinice. Drugo mjesto, sa kojeg je navodno gađano minobacačima, koje je pomenuto u tim izvještajima, bilo je šumovito i sa takvog mjesta je bilo nemoguće dejstvovati minobacačkim oruđima.
Demurenko je utvrdio da, zbog visine zgrada koje okružuju sarajevsku pijacu „Markale“ mina sa položaja VRS ni slučajno nije mogla doletjeti na tu lokaciju.
Osim toga, svakom ko zna bilo šta o artiljerijskim projektilima, potpuno je jasno da jedna minobacačka mina ne može nanijeti tolike gubitke ni u kakvim uslovima.
Penzionisani obavještajni oficir bivše Vojske Srbije i Crne Gore, general Jovan Milanović ranije je u intervjuu Srni izjavio da je „operacija eksplozija minobacačke mine na Markalama 28. avgusta 1995. godine projektovana i na njoj su aktivno radile američke tajne službe sa muslimanskom službom iz BiH“.
On je tada naveo da je podatke o tome dobio iz dva različita izvora, iz međunarodnih mirovnih snaga koje su bile angažovane u BiH.
Milanović je rekao da je iz tih izvora saznao da je u mjestu Aleksandrija, nedaleko od Vašingtona, na rijeci Potomak, napravljena maketa pijace „Markale“ i da su tamo proračunavani efekti, odnosno gubici koji se mogu postići.
