Vlada Republike Srpske planira da sljedeće godine osnuje Fond za nauku i inovativnost Republike Srpske, što je samo jedna od planiranih aktivnosti ka uspostavljanju efikasnijeg sistema upravljanja naučnoistraživačkim i inovacionim potencijalom u Srpskoj.
Sličnu državnu organizaciju ima Srbija, koja je Fond za nauku Republike Srbije osnovala u januaru prošle godine sa ciljem obezbjeđivanja uslova za kontinuirani razvoj naučno-istraživačkih i razvojnih aktivnosti u Srbiji, neophodnih za napredak društva zasnovanog na znanju. Ukratko, taj Fond u Srbiji je organizacija koja pruža podršku naučno-istraživačkoj djelatnosti.
U Programu ekonomskih reformi Republike Srpske za period 2020-2022. godina, navedeno je da je za ovu godinu planirano usvajanje Zakona o Fondu za nauku i inovativnost Republike Srpske, ali i podsticanje saradnje naučnoistraživačke i inovatorske zajednice sa privredom kroz finansiranje pilot projekata koji će naći direktnu primjenu u privredi te pomoći unapređenju poslovanja.
Pored toga, planirano je i uspostavljanje elektronskog servisa za povezivanje mladog naučnoistraživačkog kadra, obrazovnih institucija i privrede, zatim uspostavljanje regionalne saradnje s ciljem internacionalizacije nauke i inovativnosti kroz politiku stipendiranja mladog naučnoistraživačkog kadra, kao i uspostavljanje efikasnog sistema u oblasti scijentrometrije i bibliometrije kroz formiranje tima konsultanata iz te oblasti.
Za 2021. godinu je, kao što smo i naveli, planirano osnivanje Fonda za nauku i inovativnost Republike Srpske uz alternativnu mjeru izmjene modela finansiranja nauke u smislu projektnog višegodišnjeg finansiranja. Osim toga, jedna od aktivnosti je i uspostavljanje adekvatnog i podsticajnog pravnog okvira za istraživanja i inovacije, kao procesa koji zahtijeva koordinisan pristup više ministarstava u Vladi Republike Srpske i drugih javnih institucija i agencija, ali i svih učesnika u društveno-ekonomskom životu Republike Srpske.
Kada je u pitanju 2022. godina, Vlada planira da izvrši usklađivanje pravnog okvira u skladu sa uočenim nedostacima i potrebama efikasnijeg sistema funkcionisanja scijentometrije i promocije nauke i Fonda za nauku i inovativnost Republike Srpske, kao i komparativnu analizu prethodnog i novog sistema upravljanja naučnoistraživačkim i inovacionim potencijalom Republike.
S tim u vezi, u Vladi smatraju da primjena inovativnih procesa ili proizvoda, preuzetih ili razvijenih u okviru poslovnog subjekta, ima snažan finansijski efekat i rezultuje intenzivnim rastom i razvojem. Ovo prema njihovom mišljenju vodi i dodatnom efektu – veće zarade znače i veću mogućnost ulaganja sredstava u istraživanje i razvoj i mogućnost novog zapošljavanja, čime se nastavlja ciklus pozitivnih aktivnosti u ovoj oblasti.
– Dodatni finansijski efekti i efekti na konkurentnost dugoročno će uticati, s jedne strane, na povećanje zapošljavanja u naučnoistraživačkoj djelatnosti, ali i stvaranju novih radnih mjesta u realnom sektoru, s druge strane, zahvaljujući efektima koji proizlaze iz korišćenja kvalitetnih i upotrebljivih istraživačkih i inovativnih rješenja navodi se u ovom Programu i dodaje da efikasniji sistem upravljanja naučnoistraživačkim i inovacionim potencijalom u Republici Srpskoj znači i usklađivanje sada nepovoljne strukture (prvenstveno visokoobrazovanog) potencijala u odnosu na potrebe tržišta rada, kao jedan od prepreka konkurentnosti privrede.
Pored toga, u tom dokumentu se navodi i da kvalitetno obrazovanje, razvijen naučnoistraživački potencijal i snažne institucije predstavljaju potreban, ali ne i dovoljan uslov razvoja naučnoistraživačke djelatnosti. Uloga javnog sektora u ovom segmentu je, prema njihovim riječima, posebno naglašena kod prevazilaženja parcijalnog odnosa prema istraživanju i inovacijama.
– Ključni zadatak politika javnog sektora je da podstiču i stvaraju ambijent pogodan za umrežavanje i strukturno povezivanje obrazovnog, naučnoistraživačkog i institucionalnog sektora sa privredom – navodi se u Programu ekonomskih reformi Republike Srpske za period 2020.-2022.
Kako se ističe, prethodni period karakterišu značajni pozitivni pomaci u smislu institucionalizacije ove oblasti, snažnije promocije i bolje organizacije naučnoistraživačkog rada i tehnološkog razvoja, uvođenja savremenih kriterijuma za sufinansiranje programskih aktivnosti i podizanja opšteg kvaliteta naučnoistraživačkog rada i inovativnosti.