Republika Srpska posvećena je sprovođenju neophodnih reformi na putu BiH ka članstvu u EU, istovremeno vodeći računa da se poštuju ustavne nadležnosti svih nivoa vlasti, navodi se u najnovijem Izvještaju koji je Vlada Republike Srpske uputila Savjetu bezbjednosti UN.
U 29. Izvještaju Vlade Republike Srpske napominje se da je Evropski savjet 15. decembra 2022. godine izglasao da se BiH dodijeli status kandidata za članstvo u EU, nakon preporuke Evropske komisije iz oktobra i glasanja na Savjetu EU i Savjetu za opšte poslove.
– Status kandidata za članstvo u EU je važna prekretnica, a Republika Srpska se nada i očekuje da će status kandidata podstaći napore na evropskim integracijama na svim nivoima uprave – ističe se u trećem poglavlju Izvještaja.
U dokumentu se naglašava da je jedan od razloga za optimizam zajednička posvećenost srpskih, bošnjačkih i hrvatskih stranaka koje vrše vlast na nivou BiH sprovođenju neophodnih reformi za napredovanje ka sljedećoj prekretnici evropskih integracija.
– U govoru od 28. novembra, komesar za proširenje EU Oliver Varhelji pohvalio je opredijeljenost novih članova Predsjedništva da ubrzaju ispunjavanje 14 ključnih prioriteta za integraciju BiH u EU. U svom blogu iz februara, specijalni predstavnik EU u BiH Johan Zatler pohvalio je činjenicu da je nova vlast na nivou BiH „postavila napredak ka članstvu u EU kao centralni element svog programa“ – podsjeća se u Izvještaju.
Vlada Republike Srpske u Izvještaju napominje da je Srpska već ostvarila bitan napredak na ispunjavanju većeg broja ciljeva koje EU ističe u svojim izvještajima o BiH. Dokumentu se navodi da Republika Srpska od 2007. godine, u skladu sa svojim nadležnostima zagarantovanim Ustavom BiH, usklađuje zakonodavstvo sa pravnim tekovinama EU.
Do sada je, precizirano je u Izvještaju, nekoliko hiljada propisa Republike Srpske prošlo proceduru usaglašavanja i ocjenjivanja usklađenosti sa pravnim tekovinama EU.
– Republika Srpska je uvjerena da će sprovođenje reformi u svrhu ispunjavanje standarda EU ojačati Republiku Srpsku i BiH kao cjelinu. Postizanje sljedeće prekretnice na putu ka evropskim integracijama neće biti lako, svakako će biti neslaganja – ukazano je u Izvještaju upućenom Savjetu bezbjednosti UN.
U Izvještaju se, međutim, ističe da je članstvo u EU kao zajednički cilj dovoljno važan da bi sve strane bile posvećene teškim zadacima koje je potrebno izvršiti.
U dokumentu piše da je važno je da se evropske integracije BiH odvijaju u skladu sa sistemom koordinacije u procesu evropskih integracija u BiH, poznatim kao „mehanizam koordinacije“.
– Mehanizam koordinacije je sistem koji su dogovorili politički lideri u BiH i koji omogućava komunikaciju BiH sa predstavnicima EU, uz puno uvažavanje ustavne strukture BiH i nadležnosti svih nivoa vlasti. Usvojen je na Narodnoj skupštini Republike Srpske i Savjetu ministara na nivou BiH. Nažalost, mehanizam koordinacije ne poštuje se uvijek. Da bi BiH napredovala na putu ka članstvu u EU, neophodno je da se mehanizam koordinacije dosljedno poštuje – naglašava se u Izvještaju.
EU već ima zemlje članice sa krajnje decentralizovanim ustavnim uređenjem, napominje se u Izvještaju, te ističe da je Republika Srpska uvjerena da BiH može ispuniti zahtjeve za članstvo u EU, uz zadržavanje decentralizovane strukture garantovane Dejtonskim sporazumom.
Vrijeme je da se BiH poštuje kao potpuno suverena, a da bi ova zamlja to i bila, OHR mora biti zatvoren, navodi se u Izvještaju i poručuje da EU nije organizacija kolonija i protektorata, nego potpuno suverenih država.
– Imajući u vidu da je BiH dobila zvanični status kandidata za članstvo u EU, krajnje je vrijeme da BiH konačno uživa puni suverenitet. Kontinuirano prisustvo OHR-a – stranog posrednika koji prisvaja despotska ovlašćenja nad BiH i njenim građanima – očigledno je nespojivo sa suverenitetom BiH, pa tako i nespojivo sa integracijom BiH u EU – naglašava se u Izvještaju Vlade Republike Srpske.
U Mišljenju o zahtjevu BiH za članstvo u EU iz 2019. godine, „EU priznaje da dalji rad visokog predstavnika sa širokim autokratskim ovlašćenjima sputava napredak BiH na putu evropskih integracija“. U pogledu visokog predstavnika, u Mišljenju Evropske komisije kaže se da je „tako intenzivan međunarodni nadzor, u načelu, nespojiv sa suverenitetom BiH pa stoga i sa članstvom u EU“.
OHR, takođe, podriva napore EU u BiH i može samo da unese zabunu u važan dijalog između lidera BiH i onih EU zvaničnika koji imaju zadatak da pomognu zemlji na njenom evropskom putu, ističe se u Izvještaju.
– Bivši visoki predstavnik Karl Bilt napisao je da „kontinuirano prisustvo OHR-a u svojstvu staratelja Dejtona često razvodnjava uticaj djelovanja EU“. Prosto rečeno, po pitanjima od značaja za EU, nejasno je u čije ime (Kristijan) Šmit govori, ako ne govori samo za sebe. U intervjuu koji je dao u martu, bivši visoki predstavnik Volfgang Petrič ističe da je „njegova ključna poenta da ako ne prestanu sve spoljne intervencije, neće biti evropske budućnosti za BiH“ – podsjeća se u Izvještaju.
Druga ključna prepreka koja sprečava punu suverenost BiH i stoji između BiH i članstva u EU, ističe se u dokumentu, jeste stalno prisustvo stranih sudija u Ustavnom sudu BiH. „Ustav BiH sadrži neobičnu odredbu – kao privremenu mjeru u periodu od pet godina – kojom se tri od devet sudijskih mjesta u Ustavnom sudu BiH rezervišu za strance. U praksi, ova trojica stranih sudija kontrolišu Sud tako što se u odlučivanju pridružuju dvojici bošnjačkih sudija“, pojašnjava se u Izvještaju.
U Izvještaju se navodi i da u Mišljenju EU iz 2019. godine, među 14 „ključnih prioriteta“ za BiH, sa pravom se nalazi i „rješavanje pitanja međunarodnih sudija u Ustavnom sudu BiH“.
Republika Srpska, kako se napominje, cijeni uvažavanje Evropske komisije da su strane sudije u Ustavnom sudu BiH nespojive sa evropskim integracijama. U dokumentu se dodaje da se najveće srpske i hrvatske stranke u BiH snažno zalažu da strane sudije u Ustavnom sudu BiH budu zamijenjene državljanima BiH, te su i predložile zakon u tom smislu.
Međutim, bošnjačke stranke odbijaju čak i da taj prijedlog uzmu u razmatranje, čime su stale pa put i punom suverenitetu i napretku BiH ka članstvu u EU.
EU podriva integraciju BiH u EU uskraćivanjem 600 miliona evra za finansiranje projekata u Republici Srpskoj, dio paketa od 3,2 milijarde evra za podršku investicionim projektima na Zapadnom Balkanu.
Neopravdane i selektivne finansijske sankcije EU protiv građana Republike Srpske, ističe se u Izvještaju, suprotne su statusu kandidata BiH za članstvo u EU i prijete da oslabe entuzijazam Republike Srpske i njenih građana za evropske integracije.
– Ove sankcije ostavljaju na građane Republike Srpske utisak da EU pokušava da upravlja političkim poslovima u BiH i, što je još gore, da se svrstava na stranu koja je protiv Republike Srpske u unutrašnjim političkim neslaganjima. Štaviše, ovim sankcijama postavlja se pitanje da li će Brisel nastaviti sa selektivnim kažnjavanjem Republike Srpske čak i kada BiH bude primljena u EU. EU treba odmah da oslobodi opredijeljena sredstva za projekte u Republici Srpskoj – navodi se u Izvještaju.
Oni koji vjeruju da će kazne i prijetnje budućim sankcijama učiniti Republiku Srpsku podložnijom hirovima stranih prijestonica, kako je istaknuto u Izvještaju, potpuno pogrešno shvataju istoriju, kulturu i karakter regiona.
U dokumentu se napominje da takve mjere samo jačaju odlučnost Republike Srpske da štiti i ostvari svoja prava prema Dejtonskom sporazumu.
Osim posvećenosti evropskim integracijama BiH, Republika Srpska snažno podržava napore na regionalnoj integraciji, uključujući inicijativu „Otvoreni Balkan“ i berlinski proces.
„Otvoreni Balkan“ je regionalna inicijativa koju su pokrenule Albanija, Sjeverna Makedonija i Srbija, koja podrazumijeva stvaranje ekonomske zone za slobodno kretanje ljudi, robe, kapitala i usluga.
– Sada kada stranka SDA više nije dio Savjeta ministara, Republika Srpska se nada da će se BiH pridružiti „Otvorenom Balkanu“ u narednoj godini – naglašava se u Izvještaju Vlade Republike Srpske upućenom Savjetu bezbjednosti UN.
