Njegovo visokopreosveštenstvo mitropolit dabrobosanski Hrizostom izjavio je danas u paljanskom selu Luke da je Sarajevo tokom Drugog svjetskog rata bilo strašniji centar ustaštva i neprijateljstva prema Srbima i svemu što je srpsko, nego što je to bio Zagreb.
Mitropolit Hrizostom je nakon osveštanja Spomen-obilježja u porti Crkve Svetog Ilije u selu Luke, na Trebeviću, posvećenog svirepo ubijenom stanovništvu, žrtvama ustaškog terora i poginulim borcima Trebevića, okupljenima rekao da mnogi ne shvataju da Zagreb nije bio toliko strašan, koliko Sarajevo.
– Sarajevo se nalazilo u jednoj velikoj tadašnjoj pokrajini koja se zvala Banovina Bosna, u kojoj su upravo Srbi činili većinu. Onda su na jedno tako strašno mjesto, kao što je Sarajevo, poslali najveće zločince koji su srpski narod ubijali na svakom koraku – naglasio je vladika Hrizostom.
Prema njegovim riječima, narod trebevićkog kraja je stradao samo zato što je volio i branio svoju otadžbinu od onih koju su je izdali i stavili se u službu neprijatelja, kako zajedničke tadašnje Kraljevine države Jugoslavije, tako i srpskog naroda, koji je tu državu stvorio.
– Ovo je istorijsko mjesto koje nas podsjeća na borbu i žrtve naroda Trebevića koji se organizovao u teškom trenutku kada je država prestala da postoji. Srpski narod se pred vratima pakla digao visoko i odlučio da se bori i odbrani od te silne aždaje koja je prijetila da sve uništi – naglasio je mitropolit Hrizostom.
Vladika je rekao da je ovaj spomenik znak da te žrtve nisu zaboravljene, iako je Srbima zaborav nametan, kao opasno oruđe s ciljem da se zaboravi istorija, stradanje i junaci.
– Njihove žrtve su danas blagoslovene jer smo danas na Trebeviću slobodni da podignemo spomenik kao znak sjećanja i zahvalnosti. Zato je krst simbol pobjede i hvala onima koji su osmislili ovaj spomenik i svima koji su učestvovali u njegovoj gradnji – poručio je vladika Hrizostom.
Ćosić: Našu budućnost gradimo zajedno sabrani u miru
Gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić rekao je da je ideja o izgradnji ovog spomenika došla od vjerujućeg naroda ovog kraja, a da su političari bili ti koji su tu ideju realizovali, što je, kako je naveo, mnogo lakši posao nego što je bio narodu Trebevića tokom Prvog i Drugog svjetskog rata.
– Radimo na memorijalizaciji i na spomeniku posvećenom srpskim civilima stradalim tokom 20. vijeka. Više od 7.000 Srba, civila Sarajevsko-romanijske regije stradalo je u dva svjetska rata. Kao što je danas ovdje ispisano više od 150 imena, tako ćemo ih na jednom mjestu popisati više od 7.000 – poručio je Ćosić.
Prema njegovim riječima, to se radi zbog žrtava, ali i zbog današnjih generacija, a posebno generacija koje dolaze.
– Našu budućnost gradimo zajedno sabrani u miru. Kada su bili ratovi Srbi su se uvijek odazivali i branili svoje i istjerivali okupatore. Danas Srbi šalju poruku mira i mi zajedno moramo prvo sebi da se okrenemo, jer smo po rođenju Srbi, pravoslavci i ljudi – istakao je Ćosić.
Jugović: Donekle ispravljena nepravda koja je nanesena svim žrtvama ustaškog terora
Načelnik opštine Pale Boško Jugović izrazio je nadu da je podizanjem i današnjim osveštanjem Spomen-obilježja donekle ispravljena nepravda koja je nanesena svim žrtvama ustaškog terora.
– Ustaše na Trebeviću i na Romaniji nisu branile svoje prostore, već su došli da satru srpski narod fizički i duhovno. Nije slučajno što su ti zločini počinjeni na Krstovdan i Bogojavljenje. Trebalo ih je, osim fizički, uništiti i duhovno – ukazao je Jugović.
On je rekao da je srećan što pripada generaciji koja je zajedno uspjela da obnovi sjećanje na stradalnike i omoguće da oni vječno žive.
– Jedna srpska glava je dostojna ovog spomenika, a ne više od 150, koliko ih je uklesano na ovom Spomen-obilježju. Nema dileme da je ovo veliki trenutak za sve nas – naglasio je načelnik opštine Pale Boško Jugović.
Osveštanju Spomen-obilježja i pomenu i Crkvi brvnari na Lukama prisustvovali su i predstavnici opštinskih boračkih organizacija, kao i potomci stradalih.
Na zahtjev Inicijativnog odbora mjesne zajednice, na Lukama, na Trebeviću, podignuto je Spomen-obilježje u znak sjećanja na svirepo ubijeno stanovništvo tog kraja i pokušaj zatiranja srpskog življa na ovim prostorima u toku Drugog svjetskog rata /1941-1945/.
Nezapamćeni zločini zadesili su stanovnike trebevićkih sela, a samo u jednom danu, na Krstovdan 1942. godine ustaše su u Knjegincu ubile porodicu Dragaš, šestoro djece i oca, a zatim su na veliki pravoslavni praznik Bogojavljenje u selu Radonjići na svirep način usmrtile porodicu Ćosić.
Masovna ubistva su nastavljena tokom cijelog rata, a ponovo, samo u jednom danu u kući Pandurevića u Pavlovcu, početkom 1945. godine, ubijeno je više od 30 ljudi među kojima su bila i djeca.
U tom periodu ukupno je stradalo 112 civila.
Braneći srpski živalj trebevićkog kraja, svoj život su dali i pripadnici Trebevićkog odreda Jugoslovenske vojske u otadžbini kojom je komandovao Stjepan Lučić, kao i ustanici protiv okupatora i ustaškog terora i borci NOR-a.
Kraj rata značio je dolazak na vlast komunista, a 1953. godine crkva na Lukama je srušena, Stjepan Lučić i dio njegovih boraca ubijeni su u odmazdama.
U proteklom, Odbrambeno-otadžbinskom ratu 1992-1995. godine, sa područja Trebevića život je dalo 48 boraca Vojske Republike Srpske.
Na inicijativu Svetislava Lučića i sveštenika Miomira Zekića, uz veliku pomoć blažene uspomene mitropolita dabrobosanskog Nikolaja Mrđe, nakon Odbrambeno-otadžbinbskog rata započeta je obnova crkve na Lukama.
Poznati srpski arhitekta, Predrag Ristić projektovao je crkvu brvnaru koja je otvorena i osvećena 1996. godine.
Zaslugom današnjeg mitropolita dabrobosanskog Hrizostoma, sanirane su pukotine na temeljima i urađen freskopis oltarskog ikonostasa.
Na inicijativu naroda Trebevića, Gradska uprava Istočno Sarajevo započela je proces memorijalizacije srpskih žrtava Trebevića i na tom području izgrađeno je Spomen-obilježje, posvećeno žrtvama ustaškog terora, poginulim borcima i svirepo ubijenim civilnim žrtvama tog kraja.
Uz blagoslov Njegovog visokopreosveštenstva mitropolita dabrobosanskog Hrizostoma, izgradnju Spomen-obilježja na Lukama omogućile su Gradska uprava Istočno Sarajevo, opštine Pale i Istočno Novo Sarajevo, u saradnji sa crkvenom opštinom paljanskom.
