Simposionom ”Teologija u javnoj sferi” pokušavamo da teologiju postavimo u produktivan dijalog sa najrazličitijim oblastima javnog života i time je učinimo ne samo popularnijom i pristupačnijom nego i javno relevantnijom – poručio je na samom otvaranju ovog, sedmog po redu, naučnog skupa, protojerej-stavrofor Vladan Perišić, direktor Centra za filosofiju i teologiju.
Otac Vladan je istakao da se nada da će sa ovogodišnjeg simposiona svi otići obogaćeni novim iskustvom, prije svega slobodnog, a stoga i plodnog dijaloga ponajprije predstavnika Crkve i Univerziteta – dvaju stubova evropske kulture.
– Što se tiče šireg crkvenog okvira neophodnog da bi se skupovi poput ovog mogli održavati, treba se podsjetiti da je u Crkvi odavno umjesno primjećeno da se život nikako ne može ugurati u kalupe. Međutim, nije primjećeno da to važi i za crkvene kalupe. Uostalom, Isus je to svojim nekonvencionalnim ponašanjem ponajbolje pokazao. Nažalost, mi nismo baš uvijek njegovi najbolji učenici – rekao je otac Vladan.
On je objasnio da jedan od takvih pokušaja ukalupljivanja koji je vrijedan pomena jer u posljednje vrijeme iz dubina istorije nanovo dolazi do izražaja, javlja se kada pojedini hrišćani Crkvu shvate po analogiji sa vojnom kasarnom, a jerarhiju po ugledu na vojničku nadređenost i podređenost.
– Istina je da je Crkva je u svom istorijskom hodu za svoj organizacioni modus, između mnogih mogućnosti, iz određenih razloga odabrala modus hijerarhije, ali to uopšte nije hijerarhija poput vojničke, pa stoga u Crkvi nikako ne može važiti princip „naređenje-izvršenje“ (kao što to, nažalost, zamišljaju, propagiraju i drugima u Crkvi nameću mnogi visoki crkveni jerarsi). Pritom, oni se, da bi opravdali te svoje nejevanđelske koncepcije, ponajčešće pozivaju na Svetog Ignjatija Antiohijskog, čime pokazuju da njegovu teologiju uopšte nisu shvatili – ističe protojerej-stavrofor Vladan Perišić.
On ističe da upravo zbog takvih arhijereja, izgleda da nikada nije dovoljno naglašavati da je Crkva u stvari mjesto slobode, a sloboda ne može biti ograničena gotovo ničim a da pritom ne bude uništena.
– Jedino ograničenje koje ne uništava slobodu jeste ljubav. A u odnosima u kojima vlada ljubav nema hijerarhijsko-vojnog naređenja-izvršenja. U odnosima ljubavi možda i ima izvjesnog uslovno rečeno „potčinjavanja“, ali to „potčinjavanje“ nije jednosmjerno, nego uzajamno: i to, da parafraziram apostola Pavla, uz međusobno uvažavanje, poštovanje, nošenje slabosti jednih drugima, dugotrpeljivost, nezavidljivost, nerazdraživanje, uz svaku pristojnost i neinsistiranje na svome… – rekao je on.
Otac Vladan naglašava da ako odnosi među hrišćanima u Crkvi nisu odnosi ovako shvaćene ljubavi, onda nam takva Crkva ne treba.
Zato hrišćani prosto moraju biti barem na putu ka ovakvim međusobnim odnosima, jer su svi drugi putevi nisu ništa drugo nego stranputice.
– Što se tiče užeg crkvenog okvira u kojem skupovi poput ovog jedino imaju smisla, treba se podsjetiti da je, opisujući prirodu hrišćanskog obrazovanja u najčuvenijoj teološkoj školi dalekog trećeg vijeka u Aleksandriji, u kojoj je i sam proveo nekoliko godina, Sveti Grigorije Čudotvorac pisao: „Nama ništa nije bilo zabranjeno, ništa od nas nije bilo skriveno. Imali smo privilegiju da proučavamo svako stanovište, nehelensko i helensko, tajno ili javno, božansko ili ljudsko, idući od jednog do drugog potpuno slobodno, istražujući ih, koristeći se plodovima svega i naslađujući se bogatstvima duše…Jednom riječju, to je bio naš istinski raj po podobiju Božijeg raja“ – istakao je otac Vladan.
– Opis ove slobodne naučno-istraživačke hrišćanske visoke škole koji nam je ostavio ovaj svetitelj ostaje do danas ideal hrišćanskog obrazovanja u slobodnoj Crkvi kojeg se ona ne može odreći, a da ne porekne sopstvenu slovesnost. Zato, ako bi nam Crkva zabranjivala slobodno mišljenje i slobodno istraživanje – onda nam takva Crkva ne bi bila potrebna – ističe otac Vladan Perišić.
Ako bi nas Crkva svađala sa Univerzitetom, onda nam takva Crkva ne bi bila potrebna.
– S druge strane, ako bi Univerzitet gajio stare predrasude o sumnjivosti i čak iluzornosti i stoga nepotrebnosti duhovnog aspekta čovjekovog bića – onda nam takav Univerzitet ne bi bio potreban. Ako bi ponesen uspesima u istraživanju makro i mikro kosmosa i nesumnjivim tehničkim postignućima utemeljenim na novim teorijama Univerzitet počeo da zastupa stanovište da duhovni život nema dodirnih tačaka sa intelektualnim ili naučnim, te da se duhovnost kao takva mora a priori dovesti u pitanje – onda nam takav Univerzitet ne bi bio potreban. Ako bi se prema Crkvi Univerzitet odnosio bilo bahato bilo snishodljivo onda nam takav Univerzitet ne bi bio potreban – poručuje direktor Centra za filosofiju i teologiju Vladan Perišić.
– Mi iz CEFIT-a Univerzitet i Crkvu vidimo kao najtešnje, takoreći prirodne saradnike u čovjekovom najizazovnijem i najljepšem duhovno-intelektualnom poduhvatu – pokušaju razumijevanja Božije tvorevine koja, naravno, u sebe uključuje prije svega čovjeka i sve aspekte njegovog postojanja i pregnuća: političke, ekonomske, naučne, umjetničke, duhovne i mnoge druge – rekao je on.
Otac Vladan kaže da Centar za filosofiju i teologiju upravo iz tog razloga već sedmu godinu organizuje razgovore na izazovne teme koje bi trebalo da pomognu da ”kako iz intelektualnog tako i iz duhovnog ugla, razumijemo neke od najinteresantnijih i najvažnijih problema sa kojima se susrećemo”.
– Ako poslije tri dana odemo iz Trebinja bolje razumijevajući zagonetke koje će nam naši uvaženi učesnici pokušati odgonetnuti, i ako se raziđemo sa manje predrasuda i bolje razumijevajući jedni druge, onda naš trud kao organizatora neće biti uzaludan – zaključio je na kraju svog izlaganja protojerej-stavrofor Vladan Perišić, direktor Centra za filosofiju i teologiju.
