Piše: Žarko Marković
Američka ambasada u BiH oglasila se prije dva dana saopštenjem u kojem je navela da „problem ne leži u proslavi praznika, nego u odluci da to bude devetog januara“ i da „povezivanje tog obilježavanja sa pravoslavnim vjerskim praznikom u suprotnosti je sa nekoliko odredaba Ustava BiH kojima se zabranjuje diskriminacija“.
„Ovo je stvar zakona, a ne nečijeg mišljenja“, dodali su iz kancelarije Majkla Marfija kog je u međuvremenu odlikovao i predsjednik Džozef Bajden.
U Banjaluci su za to vrijeme dijeljena neka druga odlikovanja bez mnogo brige za Marfijev stav, a ni za avion koji je preletio najveći grad Srpske dan ranije, tokom trajanja svečane akademije povodom Dana Republike. Odlikovanja koja na prigodnoj ceremoniji svečano uručuje predsjednik Republike privuku najviše pažnje dežurnih kritičara unutar Srpske kojima je sporno uglavnom sve u vezi sa proslavom pa galama nije izostala ni ovaj put. Osim odlikovanja obično smeta i veliki broj policajaca na ulicama, blokirane ulice, petarde i vatrometi, izvođači na koncertima, kompletan folklor koji prati obilježavanje praznika.
Ništa od toga nije sporno Amerikancima, oni su zabrinuti samo zbog datuma jer se, eto, poklapa sa Svetim Stefanom pa se neko zbog toga može osjetiti diskriminisanim.
Jasno je šta je pozadina cijele priče. Nije Amerima sporan Sveti Stefan, kao što nije bio sporan ni Bakiru Izetbegoviću kada je podnosio apelaciju, niti Ustavnom sudu kada je po toj istoj apelaciji odlučivao o Zakonu o praznicima Srpske. Sporno jeste to što se deveti januar 1992. desio i prije prvog marta iste godine, i prije šestog aprila, i prije „Dobrovoljačke“, i prije „tuzlanske kolone“, i prije Sijekovca, i prije nego što je prvi pucanj odjeknuo u bivšoj BiH. Sporno je to što je Republika Srpska nastala u miru prije nego što je FBiH nastala u ratu i prije nego što je BiH nastala u Dejtonu. To što je svima njima sporno, nikome, ili gotovo nikome u Republici Srpskoj, nije. O tome je davno svaka priča prestala.
Iste večeri na RTS-u emitovana je dijaloška emisija “Takovska 10” na temu Dana Republike u kojoj su voditelj i sagovornici razgovarali o dešavanjima u BiH na način kao da se ta zemlja nalazi otprilike negdje oko Kamčatke, a ne tu, na par stotina kilometara od Beograda.
Jedno od pitanja o kojem je vođena polemika bilo je i da li postoji bilo kakav drugi datum za Dan Republike koji bi bio „prihvatljiv svima“. Besmisleno pitanje, a još je besmislenije to što su sagovornici ipak pokušali da daju nekakve odgovore, pominjući čak i konkretne druge datume koji su navodno opcija.
Dobar dio novinara, a i političara u Srbiji, apsolutno ne razumije situaciju u BiH i položaj Republike Srpske i to može da potvrdi svako ko je imao priliku da sa njima sarađuje. Ne razumiju, ali dozlaboga vole da komentarišu i ponešto smatraju. Koliko dobro rezonuju, govori i fakt da veoma ozbiljno analiziraju šta misli odlikovani Marfi ili, još gore, zaziru od onoga što govori ili radi Kristijan Šmit. A kada je već tako, ne čudi što im padaju na pamet ideje poput „drugog datuma“.
Koji, crni, drugi datum?
Da li bi Marfi, Kristofer Hil i Bajden pristali da Dan nezavisnosti slave nekog drugog datuma, a ne 4. jula, ma šta o tome rekao američki vrhovni sud ili bilo ko na planeti? Nema šanse.
Kao što nema šanse da Dan Republike bude bilo kog drugog datuma nego devetog januara. Ako nije deveti januar, onda nema ni Srpske. Kraj. Tačka.
